Accessoires aansluiten

Hoe sluit ik mist en verstralers aan?

Niet elke schakelaar is geschikt voor het aan en uit zetten van grotere vermogens.
Neem als voorbeeld de startmotor in de 2CV. De stroom om deze te laten draaien loopt niet via het sleutel contact in de auto, maar loopt van de + pool van de accu, via een dikke draad rechtstreeks naar de startmotor. Om de startmotor te laten draaien schakelen we wel met de sleutel een stuurstroom naar het startrelais wat boven op de startmotor zit. Dit is de manier om op afstand met een dunne draad en een lichte schakelaar een groot vermogen te schakelen.

Iets meer over de Vermogen, Spanning en Stroom

Er is spanning en stroom nodig om elektrisch vermogen te ontwikkelen.
Bij vermogen spreken we over een hoeveelheid Watt. Elektrisch vermogen kan omgezet worden in een beweging een voorbeeld daarvan is de startmotor, of in warmte wat bij een achteruitverwarming gebeurd, en in licht zoals het bolletje in de koplamp. Bij spanning spreken we over een hoeveelheid Volt en bij stroom over Ampère. De spanning is in personen auto's, is mits de accu in goede staat is, altijd constant en wel 12 Volt. Voor de verschillende vermogens is de variabele factor dus de stroom. Door een lampje van 65 Watt loopt immers meer dan door 21 Watt.

De wet die hiervoor geldt is in een formule Vermogen = spanning × stroom.
Voor een lamp van 24 Watt die op 12 Volt brand is een stroom nodig van 2 Ampère (immers 2 maal 12 is 24).
In de auto koplampen zit elk een lampje van 55 / 65 Watt.
Bij groot licht is er dus 130 Watt vermogen nodig. (130W / 12 V = 10,8A). Hiervoor loopt er bijna 11 Ampère!! door de lichtschakelaar aan het stuur. De licht schakelaar in de eend is hier op gebouwd een heeft forse schakel kontakten. Omdat niet alle schakelaars een grote stroom schakelen zijn schakelaars ook v.w.b. formaat niet even groot. Zo is de schakelaar voor de ruitenwissers en achter mistlamp niet zo fors.
Verder zijn de draden waar een hogere stroom door heen loopt dikker, voorbeeld hiervan zijn de koplampen draden die je onder de lichtschakelaar bij het stuur kunt zien.

Wat is spanningsverlies

In een dikkere draad zal minder spanningsverlies optreden. Vergelijk dit met een waterslang aan de kraan.
Door een dunne slang (diameter) kan weinig water en door een dikke slang zoals de brandweer gebruikt dus veel. Echter als een dikke slang weer heel lang is dan is de water druk (en doorstroom hoeveelheid ) aan het einde toch weer laag. Dat is dus druk (spanning) verlies. Dus de lengte en de dikte hebben invloed op doorstroomsnelheid. Dit is met elektrische stroom door koperdraden evenzo. Door een dunne draad kan minder stroom en deze zal sneller warm worden als een dikke draad.
In de auto hoeft de stroom echter niet zo'n grote afstand af te leggen maar een weinig spanningsverlies door een draad heeft al grote gevolgen voor de licht opbrengst wat uit de tabel volgt.
Een spanningsverlies van 5 % heeft een lichtsterkte verlies van 17% tot gevolg.

Spanning	Lichtsterkte
100% = 12Volt	100%
95%	83%
90%	67%
85%	53%

Ook een schakelaar kan spanningsverlies veroorzaken. Dit wordt veroorzaakt door een slechte verbinding tussen de schakel contacten, dit vormt een zogenaamde overgangsweerstand en die zorgt er weer voor de schakelaar warm wordt. Het vermogen dat anders in de lamp omgezet zou worden in licht wordt nu, natuurlijk ongewenst, in de schakelaar omgezet in warmte.

De oplossing in de vorm van een relais

De oplossing, om met een kleine schakelaar op afstand een grotere stroom te schakelen, is een zg. Relais.
Net zoals in het voorbeeld van de startmotor waarbij een relais wordt gebruikt om de stroom in te schakelen, worden relais in moderne auto's op zeer veel plaatsen toegepast.

Bovenstaande tekening laat zien hoe een relais geschakeld wordt. Er vindt minder spanningsverlies plaats omdat de grote stroom via een korte weg en een dikke kabel rechtstreeks van de accu naar de lampen gaat.
Met de schakelaar in de auto wordt, via een dunnere draad omdat deze (stuur)stroom veel lager is, het relais bedient.

Een relais ziet er uit als een vierkant blokje met verschillende aansluitingen. Op de aansluitingen passen in automateriaal veel gebruikte klem schuifjes.
In het relais zit een spoel die magnetisch wordt als er (stuur)stroom doorheen loopt en dat zorgt ervoor dat de kontakten van de schakelaar gemaakt of verbroken worden. Een tekening met de contact nummers staat (vaak) op de zijkant van het relais. De spoel van het relais is aangesloten tussen de nummers 85 en 86.
De schakelaar, afhankelijk van het type relais tussen 30, 87 en 87a.

De verschillende type relais

Er zijn relais die een contact maken, verbreken of verwisselen als ze aangestuurd worden. Het eerste soort wordt gebruikt als we accessoires willen aansluiten zoals mislampen, verstralers of een luchthoorn.

Het aansluiten van een (maak) relais

De stuur stroom van de + 12 Volt wordt via de bediening schakelaar aangesloten op contactnummer 85 van het relais. contactnummer 86 wordt verbonden met de voertuig massa (dit is gelijk aan de – van de accu). Omdat de stuurstroom laag is kan een draad diameter gebruikt van 1,5 mm2.

De stroom die de lamp laat branden wordt van de + 12 Volt aangesloten op contactnummer 87 van het relais. contactnummer 30 wordt verbonden met de + van de lamp. De min van de lamp of behuizing wordt aangesloten op de voertuig massa. Omdat de stroom groter is moet een draad met diameter 2,5 mm2 gebruikt worden.

Zorg voor een goede en veilige verbinding

Gebruik voor de aansluitingen het juiste materiaal en gereedschap. De autohandelbranche heeft aanknijp connectors die op de contacten geschoven kunnen worden. Voor draaddiameter 1,5 mm2 En 2,5 mm2 zijn er verschillende kleuren.
Natuurlijk wordt er in de verbinding van accu naar de lamp, ondanks dat niet in de tekening staat, ook een zekering opgenomen. Relais zijn nieuw te koop voor zo'n 4 euro. Het merk Hella levert een goede kwaliteit en een uitgebreid assortiment. Op een auto recycle bedrijf kunnen vaak goedkopere maar gebruikte relais aangeschaft worden.

Voor diegene onder jullie die meer informatie willen over dit onderwerp verwijs ik naar www.hella.com
Via die site kun je naar de online catalogus van Hella waar je bij de relais de verschillende uitvoeringen kunt vinden.

Veel onbezorgde kilometers en met een citronische groet,

Ronald Bouman
Veenendaal
ronald@2cv.nl
www.ronaldbouman.com

Alle rechten voorbehouden. Alle tekst, foto's en tekeningen van deze uitgave mogen gebruikt worden voor niet commerciële doeleinden met vermelding van de naam van de auteur. Voor commercieel gebruik mag niets van dit artikel worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevens bestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, het zij elektronisch, mechanisch, door foto kopieën, opname, of op enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de auteur.

De auteur is in geen geval aansprakelijk voor eventuele schade, daaronder zonder enige beperking begrepen directe schade, indirecte schade, incidentele schade, speciale schade, strafrechtelijke sancties, gevolgschade of andere schade (daaronder zonder enige beperking begrepen misgelopen winsten, inkomstendervingen of vergelijkbare economische verliezen) als gevolg van een handeling, onrechtmatige daad of andere oorzaak, voortvloeiend uit het gebruik of de onmogelijkheid tot het gebruik van het materiaal dat in dit artikel of in een gekoppelde artikel beschikbaar is, zelfs indien hij van de mogelijkheid van een dergelijke schade op de hoogte is gesteld. Evenmin is hij aansprakelijk voor eventuele claims van derden.